Ograniczenie praw rodzicielskich to decyzja o niezwykle poważnych konsekwencjach zarówno dla rodziny, jak i samego dziecka. Sąd podejmuje takie działania tylko w wyjątkowych okolicznościach, gdy zachodzi realne zagrożenie dla dobra dziecka lub gdy jeden z rodziców nie jest w stanie wypełniać swoich obowiązków rodzicielskich.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy jasno precyzuje warunki, jakie muszą być spełnione, żeby sąd mógł podjąć decyzję o ograniczeniu lub pozbawieniu praw rodzicielskich. Kiedy sąd może ograniczyć prawa rodzicielskie jednego z rodziców? Jakie niesie to za sobą konsekwencje?
Podstawy prawne ograniczenia praw rodzicielskich
Zgodnie z art. 107 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (krio) gdy rodzice żyją w rozłączeniu, często nie mają możliwości aby zgodnie tę władzę wykonywać względem swojego dziecka. Sąd może wówczas wydać rozstrzygnięcie, w którym:
- pozostawi władzę rodzicielską obojgu rodzicom (musi istnieć porozumienie między rodzicami co do wykonywania władzy);
- powierzy władzę rodzicielską temu z rodziców, z którym dziecko przebywa i ograniczy władzę rodzicielską drugiemu z rodziców do określonych obowiązków lub uprawnień, np. do możliwości decydowania o kształceniu, o warunkach leczenia, o wyjazdach zagranicznych, organizacji wakacji.
Z godnie z art. 109 krio sąd może ograniczyć władzę rodzicielską jednemu z rodziców lub obojgu z rodziców w przypadku istotnego zagrożenia dobra dziecka. Zarządzenie wydane w tym przypadku może być:
- trwałe,
- doraźne.
Najczęstsze przesłanki do ograniczenia władzy rodzicielskiej z art. 109 krio obejmują:
- alkoholizm rodziców lub jednego z nich;
- przemoc w rodzinie;
- demoralizacja dzieci;
- rażące zaniedbywanie dziecka;
- porzucenie dziecka;
- pozostawienie dziecka bez opieki;
- długotrwałe nieinteresowanie się dzieckiem.
Decyzyjność rodzica z ograniczonymi prawami rodzicielskimi
Wróćmy do sytuacji, w której do ograniczenia praw rodzicielskich dochodzi na podstawie art. 107 krio. Ograniczenie praw rodzicielskich może się wydawać kontrowersyjnym środkiem – tłumaczy prawnik od rozwodów – jednak w wielu przypadkach stanowi konieczne rozwiązanie w obliczu ciągłych sporów między partnerami lub byłymi małżonkami. Decyzja sądu w tej sprawie nie jest decyzją nieodwracalną – istnieje możliwość ubiegania się o przywrócenie pełnych praw rodzicielskich w przyszłości. Do momentu, gdy taka zmiana zostanie zatwierdzona, rodzic zobowiązany jest do przestrzegania decyzji sądu.
Rodzic, którego prawa rodzicielskie zostały ograniczone, nadal posiada pewien zakres decyzyjności w kluczowych kwestiach dotyczących dziecka. Obejmuje to wspólne podejmowanie decyzji w następujących obszarach:
- opieki medycznej,
- wyboru placówki edukacyjnej,
- organizacji długoterminowych wyjazdów,
- wspólnego podejmowanie decyzji związanych z uzyskaniem dokumentów, takich jak paszport dla dziecka.
Ponadto, rodzic z ograniczonymi prawami rodzicielskimi może nadal mieć możliwość odbywania spotkać z dzieckiem, chyba że sąd postanowi inaczej. W przypadku ustalonej liczby wizyt, często wymagane jest, aby odbywały się one pod nadzorem wyznaczonej osoby, zazwyczaj matki/ojca dziecka.
W sytuacji, w której niezbędne okazuje się ograniczenie praw rodzicielskich byłego małżonka/małżonki warto skorzystać z profesjonalnej pomocy, jaką może udzielić dobry adwokat w Warszawie.