Rozwód sam w sobie jest stresujący, a nierzadko także skomplikowany. A gdy jedno z małżonków przebywa za granicą, pojawia się dodatkowy poziom trudności. Odległość, bariera językowa, jurysdykcja sądu czy trudności ze skutecznym doręczeniem dokumentów mogą sprawiać wrażenie, że sprawa jest prawie niemożliwa do przeprowadzenia. Tymczasem zgodnie z polskim prawem, rozwód z osobą mieszkającą za granicą jest jak najbardziej możliwy, także przed sądem w Polsce.
Polskie sądy są właściwe do orzekania rozwodów, gdy przynajmniej jeden z małżonków posiada polskie obywatelstwo lub ostatnie wspólne miejsce zamieszkania znajdowało się w Polsce. Co więcej, nawet jeśli oboje małżonkowie przebywają poza krajem, ale są obywatelami RP, istnieje możliwość wyznaczenia przez Sąd Najwyższy sądu, który rozpatrzy sprawę rozwodową w Polsce. Jak w takim razie przebiega rozwód z osobą przebywającą za granicą?
Kto może złożyć pozew o rozwód w Polsce?
Złożenie pozwu rozwodowego w Polsce jest możliwe nawet wtedy, gdy jeden z małżonków – lub oboje – przebywają za granicą. Kluczową kwestią jest tutaj ustalenie jurysdykcji sądu polskiego, czyli odpowiedź na pytanie, czy polski sąd ma prawo zająć się sprawą rozwodową w danym przypadku. Zasady te wynikają zarówno z polskiego Kodeksu postępowania cywilnego, jak i z przepisów prawa unijnego (zwłaszcza tzw. rozporządzenia Bruksela II bis i Bruksela II ter, stosowanych w sprawach międzynarodowych).
Polski sąd jest właściwy, gdy spełniony jest przynajmniej jeden z poniższych warunków:
- Oboje małżonkowie są obywatelami polskimi, niezależnie od miejsca zamieszkania.
- Powód (osoba składająca pozew) jest obywatelem polskim i ma miejsce zamieszkania w Polsce co najmniej od 6 miesięcy.
- Powód jest obywatelem polskim i mieszkał z małżonkiem ostatnio w Polsce (np. przed wyjazdem za granicę).
- Pozwany (drugi małżonek) mieszka w Polsce – wtedy sądem właściwym jest sąd jego miejsca zamieszkania.
- Sąd Najwyższy wyznaczy sąd okręgowy w Polsce, jeśli obie strony mieszkają za granicą, ale są obywatelami RP.
Udział strony mieszkającej za granicą
W sprawach rozwodowych z udziałem osoby przebywającej poza granicami Polski, istotnym zagadnieniem jest organizacja jej udziału w postępowaniu. Polskie sądy dopuszczają kilka form uczestnictwa, które umożliwiają prowadzenie sprawy bez konieczności fizycznego przyjazdu do kraju – co jest istotne szczególnie w przypadku stałego pobytu za granicą, trudności finansowych lub przeszkód osobistych.
Osobisty udział w rozprawie
Jeśli osoba mieszkająca za granicą chce uczestniczyć w rozprawie rozwodowej osobiście, ma do tego pełne prawo. Wówczas musi pojawić się w sądzie w Polsce w wyznaczonym terminie.
Udział przez pełnomocnika
Najczęściej wybieranym i praktycznym rozwiązaniem jest ustanowienie pełnomocnika procesowego – zwykle adwokata lub radcy prawnego. Taka osoba reprezentuje klienta w sądzie, składa wnioski, odpowiada na pisma i może występować podczas rozpraw. W takiej sytuacji warto skorzystać z pomocy doświadczonego adwokata od rozwodów, który przeprowadzi sprawę zgodnie z procedurą i zadba o właściwe przedstawienie stanowiska klienta.
Zdalne przesłuchanie
W wybranych przypadkach sąd może zdecydować o przeprowadzeniu przesłuchania strony przebywającej za granicą w formie zdalnej – np. przez wideokonferencję lub przy udziale konsulatu RP. Zdalne przesłuchanie jest możliwe w sytuacji, kiedy strona złoży odpowiedni wniosek o zdalne przesłuchanie i wykaże, że przyjazd do Polski jest znacznie utrudniony.
Rozwód z osobą przebywającą za granicą
Osoba mieszkająca za granicą nie traci prawa do udziału w sprawie rozwodowej prowadzonej w Polsce. Może w niej uczestniczyć osobiście, zdalnie lub przez pełnomocnika. Wybór odpowiedniego rozwiązania zależy od konkretnej sytuacji życiowej, ale każda z opcji wymaga dopełnienia określonych formalności.
Aby uniknąć komplikacji, opóźnień i błędów proceduralnych, warto powierzyć prowadzenie sprawy profesjonaliście. Doświadczony prawnik w Warszawie pomoże Ci ustalić najlepszą formę udziału i zadba o skuteczny przebieg całej procedury.
Adwokat Justyna Hurej – założyciel i właściciel kancelarii – adwokat. Specjalizuje się w prawie upadłościowym – upadłość konsumencka i gospodarcza.
Prowadzi także liczne procesy w zakresie prawa cywilnego, w tym sprawy z zakresu prawa spadkowego, takie jak sprawy o zachowek, dział spadku, z zakresu prawa rodzinnego, takie jak rozwody, alimentacyjne i podziały majątku. Posiada także doświadczenie w postępowaniach z dziedziny prawa karnego zarówno jako obrońca, jak i pełnomocnik pokrzywdzonych.