Podjęcie decyzji o rozwodzie wiąże się z silnymi emocjami, jednak proces rozwodowy to nie tylko uczucia, ale przede wszystkim kwestie prawne, których dopełnienie wymaga zrozumienia skomplikowanych procedur i przepisów regulujących ustanie małżeństwa.
Jak powinien wyglądać proces rozwodowy? Jakie etapy musi przejść para decydująca się na rozwód? Jakie czynniki decydują o tym, ile trwa postępowanie rozwodowe?
Przebieg rozwodu – Rozpoczęcie postępowania
Proces rozwodowy, podobnie jak wiele innych postępowań cywilnych, rozpoczyna się poprzez złożenie pozwu. Zgodnie z artykułem 187 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.), pozew musi spełniać określone wymagania formalne. Na podstawie artykułu 126 k.p.c., pozew powinien zawierać:
- Wskazanie sądu: Nazwa sądu, do którego jest kierowany pozew, oraz imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli prawnych oraz pełnomocników. Pełnomocnikiem strony może być prawnik od rozwodów.
- Jasne określenie rodzaju pisma: Pozew o rozwód.
- Treść wniosku: Precyzyjne przedstawienie żądań oraz dowodów wspierających przedstawione okoliczności.
- Podpis: Podpis osoby wnoszącej pozew lub jej przedstawiciela prawnego.
- Załączniki: Lista dokumentów dołączonych do pozwu.
Ponadto, pozew powinien zawierać informacje o miejscu zamieszkania obu stron oraz numer PESEL powoda. Dodatkowo, pozew powinien zawierać:
- Precyzyjne żądania: Szczegółowe określenie, czego strony domagają się od sądu.
- Uzasadnienie: Opis okoliczności faktycznych, które uzasadniają żądania, oraz, jeśli to konieczne, wskazanie właściwości sądu.
- Informacje o próbach mediacji: Informacje, czy strony próbowały rozwiązać spór na drodze mediacji lub innych pozasądowych metod, a jeśli nie, to wyjaśnienie przyczyn braku takich prób.
Sąd właściwy dla skierowania pozwu, czyli jaki?
Sądem właściwym do rozpatrzenia pozwu o rozwód jest Sąd Okręgowy właściwy dla ostatniego miejsca zamieszkania małżonków, o ile przynajmniej jeden z małżonków nadal mieszka lub przebywa w tym okręgu. Jeśli żaden z małżonków nie mieszka już w tym okręgu, sądem właściwym będzie sąd właściwy dla miejsca zamieszkania strony pozwanej, a w przypadku braku takiego miejsca – sąd właściwy dla miejsca zamieszkania powoda (zgodnie z art. 17 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 41 k.p.c.). W praktyce najczęściej będzie to sąd okręgowy dla adresu, pod którym małżonkowie ostatnio zamieszkiwali wspólnie. Opłata sądowa za pozew rozwodowy wynosi 600 zł zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Procedura rozwodowa i jej przebieg
Warto zaznaczyć, że postępowanie rozwodowe zostało wyodrębnione w Kodeksie postępowania cywilnego (k.p.c.) jako osobny tytuł VII dotyczący postępowań odrębnych. W związku z tym, przebieg rozwodu różni się nieco od standardowych procedur cywilnych.
Sądowe starania o utrzymanie małżeństwa
Na początku procesu sąd ma możliwość dążenia do zachowania małżeństwa, jeśli uzna, że istnieją ku temu podstawy. W takim przypadku sąd może skierować małżonków na mediacje. Jeśli strony osiągną porozumienie podczas mediacji, postępowanie rozwodowe zostaje zakończone, a małżeństwo pozostaje w mocy. Jednakże, jeśli nie dojdzie do zawarcia ugody, sprawa wraca do sądu, który kontynuuje postępowanie.
Jednostronność pozwów i wspólne roszczenia
Należy zwrócić uwagę, że w trwania procesu rozwodowego nie jest dopuszczalne powództwo wzajemne (drugi małżonek nie może złożyć odrębnego pozwu o rozwód), a także nie można wszcząć odrębnej sprawy o rozwód bądź separację. Możliwe jest natomiast, aby druga strona również żądała orzeczenia rozwodu.
Postępowanie dowodowe
Jednym z elementów postępowania rozwodowego jest postępowanie dowodowe. Głównym celem postępowania dowodowego w procesie rozwodowym jest ustalenie okoliczności związanych z rozkładem pożycia oraz sytuacją dzieci małżonków. Sąd ocenia, czy rozkład pożycia jest trwały i zupełny, czyli czy spełnione są przesłanki do orzeczenia rozwodu zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Roszczenia alimentacyjne w pozwie rozwodowym
W pozwie o rozwód można jednocześnie wnosić o alimenty, zarówno na wspólne dzieci, jak i na jednego z małżonków. Jednakże nie ma możliwości dochodzenia tych roszczeń w innych postępowaniach podczas trwania procesu rozwodowego. Dotyczy to również kwestii związanych ze sprawowaniem władzy rodzicielskiej.