Odpowiedź na powyższe pytanie powinien znać każdy. Każdy może bowiem znaleźć się w sytuacji, w której zostanie powołany do spadku nie wiedząc, czy masa spadkowa zawiera wyłącznie aktywa, czy też długi spadkowe. W poniższym artykule odpowiadamy na pytanie o to, jak można uniknąć niechcianej odpowiedzialności względem wierzycieli spadkodawcy.
Zacznijmy od przypomnienia, kto może odziedziczyć spadek. Jeśli zmarły nie pozostawił testamentu lub testamentowi spadkobiercy odmówili przyjęcia spadku kolejność dziedziczenia regulują przepisy Kodeksu cywilnego. W pierwszej kolejności spadek przypada małżonkom oraz dzieciom osoby zmarłej. Jeśli osoba zmarła nie pozostawiła małżonka, dzieci ani wnuków, spadek dziedziczą rodzice i rodzeństwo spadkodawcy, a w dalszej kolejności ich zstępni, a więc dzieci i wnuki.
Zasady dziedziczenia spadku
Z mocy prawa długi spadkodawcy należą do masy spadkowej. Nie ustanowiono dla nich odrębnej regulacji dotyczącej zasad dziedziczenia, w związku z powyższym są dziedziczone zgodnie z zasadami dziedziczenia spadku. Jeśli spadkodawca nie pozostawił testamentu spadek – niezależnie od tego, czy składają się nań aktywa i długi spadkowe, czy też same długi spadkowe – w pierwszej kolejności dziedziczy małżonek i dzieci.
W tym miejscu warto zwrócić uwagę na kwestie związane ze spadkiem, które poruszamy w innym artykule – zrzeczenie się spadku. Niezależnie od pokrewieństwa, spadkobiorca ma prawo zrzec się przyjęcia spadku. Warunkiem koniecznym jest wykonanie czynności prawnej w terminie do 6 miesięcy od otwarcia spadku lub od chwili dowiedzenia się o powołaniu do spadku. Po upływie przewidzianego w ustawie terminu, spadkobierca nabywa spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Sposoby dziedziczenia spadku: Jak uniknąć odpowiedzialności za długi spadkodawcy?
Spadkobierca, który odziedziczył spadek może:
- przyjąć spadek wprost – przyjęcie spadku wprost oznacza dziedziczenie zarówno długów, jak i aktywów, przy czym wysokość odziedziczonego zadłużenia nie jest ograniczona do wartości aktywów,
- odrzucić cały spadek – efektem odrzucenia całego spadku jest zrzeczenie się zarówno aktywów, jak i długów spadkowych, w wyniku czego masa spadkowa przechodzi na spadkobierców ustawowych z kolejnej linii (najczęściej na zstępnych spadkobiercy, który odrzucił spadek),
- przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza – przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza odpowiedzialność za długi zmarłego wyłącznie do wysokości odziedziczonego majątku,
- nie oświadczać ani o przyjęciu, ani o odrzuceniu spadku – efektem biernej postawy spadkobiercy jest dziedziczenie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Jak uniknąć odpowiedzialności za długi?
Instytucja dziedziczenia spadku z dobrodziejstwem inwentarza ma za zadanie ochronę spadkobiercy, który:
- nie ma świadomości co do zawartości przyjętej masy spadkowej,
- nie ma świadomości co do swojego powołania do dziedziczenia.
W bardzo dużym uproszczeniu można przyjąć, że dzięki dziedziczeniu z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca nić nie traci – jego odpowiedzialność finansowa za długi spadkodawcy ogranicza się do wysokości odziedziczonych aktywów. W praktyce zaspokojenie wierzycieli może powodować konieczność pozyskania środków finansowych z innych źródeł, bo np. sprzedaż nieruchomości będzie wymagała czasu.
Spadkobierca, który chce uniknąć odpowiedzialności za długi spadkowe powinien w ustawowym terminie odrzucić spadek. Wówczas nie jest on w żaden sposób zobowiązany do załatwiania spraw związanych z obsługą długów i wierzycieli zmarłego. Od 2015 roku spadek można odrzucić na dwa sposoby – przed sądem lub przed notariuszem. W przypadku małoletnich dzieci należy pamiętać o konieczności odrzucenia spadku za zstępnych. Takie działanie będzie wymagało złożenia wniosku do sądu rodzinnego. Zapraszamy do zapoznania się z ofertą spraw spadkowych w Warszawie!