Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego powstaje pomiędzy małżonkami wspólność małżeńska majątkowa. Wspólność małżeńska nazywana wspólnością ustawową stanowi podstawowy ustrój majątkowy, który powstaje z mocy ustawy czyli do jego powstania wystarczy sam fakt zawarcia związku małżeńskiego. Małżonkowie mają oczywiście prawo w odmienny sposób uregulować stosunki majątkowe np. podpisać intercyzę.
Wspólność małżeńska obejmuje przedmioty majątkowe nabyte przez małżonków w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Ustawowa wspólność majątkowa nie oznacza, że małżonkowie mają wyłącznie majątek wspólny. W czasie trwania wspólności majątkowej istnieją trzy masy majątkowe-majątek obojga małżonków(wspólny) oraz majątki osobiste każdego z małżonków.
CO NALEŻY DO MAJATKU WSPÓLNEGO?
Do majątku wspólnego małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej. Przedmiotami majątkowymi są wszelkie prawa majątkowe tj. prawo własności rzeczy oraz inne prawa rzeczowe. Poniżej znajduje się przykładowe wyliczenie obejmujące majątek wspólny.
Do majątku wspólnego małżonków należą w szczególności:
• pobrane wynagrodzenia za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków
• dochody z majątku wspólnego jak również z majątku osobistego każdego z małżonków
• środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków
• kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie o którym mowa w art.40a ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych
Wspólność ustawowa ma charakter bezudziałowy, co oznacza, że każdemu z małżonków przysługuje prawo do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego oraz do korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka. Małżonkowie w trakcie trwania wspólności małżeńskiej majątkowej, nie mają możliwości rozporządzenia oraz zobowiązywania się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie im w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. Należy zwrócić uwagę na fakt, że w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Podziału majtku można żądać dopiero po ustaniu wspólności małżeńskiej majątkowej.
ZASADY ZARZĄDU MAJĄTKIEM WSPÓLNYM
Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. Co do zasady, każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku. W odniesieniu do przedmiotów majątkowych służących małżonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej, małżonek ten zarządza samodzielnie.
Warto jednak zaznaczyć, że małżonek może sprzeciwić się czynności zarządu majątkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego małżonka, z wyjątkiem czynności w bieżących sprawach życia codziennego lub zmierzającej do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny albo podejmowanej w ramach działalności zarobkowej.
Istnieją także czynności wymagające zgody drugiego małżonka tj.:
1.czynności prawne prowadzące do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków;
2.czynności prawne prowadzące do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal;
3.czynności prawne prowadzące do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa;
4.darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.
Jeżeli jeden z małżonków odmawia wyrażenia wymaganej zgody, na dokonanie wyżej wymienionych czynności, drugi małżonek może zwrócić się do sądu o zezwolenie na dokonanie takiej czynności.
Z ważnych powodów sąd może na żądanie jednego z małżonków pozbawić drugiego małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym, może także postanowić, że na dokonanie czynności wymagających zgody drugiego małżonka, będzie potrzebne zezwolenie sądu, zamiast zgody.
CO NALEŻY DO MAJATKU OSOBISTEGO KAŻDEGO Z MAŁŻONKÓW?
Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
• przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej
• przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił
• prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom
• przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków
• prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie
• przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość
• wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków
• przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków
• prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy
• przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej
Powyżej wskazane wyliczenie stanowi katalog zamknięty co oznacza, że wyłącznie te przedmioty i prawa wchodzą w skład majątku osobistego każdego z małżonków.
Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w przypadku gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.
Zamieszczony na niniejszej stronie wpis ma wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowi pomocy prawnej w rozumieniu ustawy Prawo o adwokaturze