Upadłość gospodarcza dotyczy przedsiębiorców w rozumieniu ustawy- Kodeks cywilny, w tym osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, spółek akcyjnych, wspólników osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, wspólników spółki partnerskiej.
W odróżnieniu od upadłości konsumenckiej, która jest dobrowolna i zależy wyłącznie od woli dłużnika, w przypadku upadłości gospodarczej przepisy nakładają na przedsiębiorcę i członków zarządu spółki, obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości gospodarczej w terminie 30 dni od dnia w którym nastąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Przepis dotyczy obu podstaw ogłoszenia upadłości tj. art. 11 ust. 1 i 2 PrUp, zgodnie z którym:
„1. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
2. Dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące”.
W związku z tym, osoby uprawnione do reprezentowania osoby prawnej albo innej jednostki organizacyjnej mają obowiązek zgłoszenia wniosku nie tylko wtedy, gdy zobowiązania tych podmiotów przekroczą wartość ich majątku, lecz także wtedy, gdy dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Ustalenie, że majątek nie wystarcza na zaspokojenie długów, może nastąpić na podstawie bilansu sporządzonego na koniec roku obrachunkowego, ale również na podstawie każdego innego bilansu, sporządzonego w celu skontrolowania kondycji finansowej danej jednostki. Należy pamiętać, iż obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, powstaje z chwilą zaistnienia przesłanek do ogłoszenia upadłości i nie ustaje aż do chwili jego wypełnienia lub do chwili, kiedy dłużnik stałby się na powrót wypłacalny.
Niewypłacalność to stan finansowy, w którym dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Sformułowanie „utracić zdolność” odnosi się do faktycznej zdolności płatniczej tj. brak jakichkolwiek pieniędzy w wysokości pozwalającej na uregulowanie wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Przepisy upadłościowe zawierają domniemanie, zgodnie z którym, dłużnik jest niewypłacalny, jeśli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Dla oceny niewypłacalności znaczenie ma nie tylko sam fakt braku zapłaty w terminie przez dłużnika, ale to czy dłużnik w ogóle jest w stanie dokonać zapłaty. Dodatkowym kryterium niewypłacalności dłużnika jest przesłanka zadłużeniowa, mająca znaczenie pomocnicze wobec przesłanki płynnościowej.
Przewaga zobowiązań dłużnika nad jego aktywami to druga przesłanka niewypłacalności, obok niewykonywania zobowiązań, mająca zastosowanie wyłącznie do osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, ale posiadających zdolność prawną. Przesłanka ta nie dotyczy zatem osób fizycznych, spółek osobowych określonych w Kodeksie spółek handlowych, w których co najmniej jednym wspólnikiem odpowiadającym za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem jest osoba fizyczna. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 26 sierpnia 2013 roku,
I SA/Wr/318/13
„…nie wystarcza mechaniczne zestawienie kwot wynikających z bilansu aby stwierdzić, że zaistniała przesłanka niewypłacalności Spółki niezbędna jest bowiem rzeczywista ocena jej kondycji. Niewątpliwie użyte w art. 11 ust. 2 PrUpNapr zarówno pojęcie „zobowiązań”, jak i pojęcie „majątku” nie można utożsamiać z pojęciami „aktywów” i „pasywów”. Pod pojęciem aktywów należy rozumieć ogół składników majątkowych w ujęciu wartościowym będących własnością przedsiębiorcy, a z kolei pasywa to źródła finansowania aktywów, czyli znajdujące się w dyspozycji firmy, kapitały własne, zysk oraz zobowiązania wobec innych jednostek ;I tak użyty w art. 11 ust. 2 PrUpNapr termin „zobowiązania” oznacza po prostu długi będące składnikiem treści stosunku zobowiązaniowego, a pod pojęciem „majątku” kryje się mienie w rozumieniu art. 44 KC. Wobec powyższego treść bilansu nie może w pełni odzwierciedlać wszystkich składników majątku przedsiębiorcy. Ma on jedynie walor porządkujący majątek przedsiębiorcy według jego źródeł finansowania. Jednocześnie w literaturze zauważa się, że stan przekroczenia wartości zobowiązań nad wartością majątku można uznać za podstawę ogłoszenia upadłości tylko wtedy, gdy powstała w ten sposób strata jest wyższa od niepodzielonego zysku z lat ubiegłych, pod warunkiem, że jest ona większa od całego kapitału własnego”.
Pamiętać należy, iż w przypadku zaniechania obowiązkowi zgłoszenia wniosku o upadłość, grozi odpowiedzialność osobista, majątkowa i karna.
Zamieszczony na niniejszej stronie wpis ma wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowi pomocy prawnej w rozumieniu ustawy Prawo o adwokaturze.